In het hart van Azië, tussen Rusland, China en Iran, ligt een groep landen die voor de meeste mensen een blinde vlek op de wereldkaart is. De namen van deze landen eindigen (bijna) allemaal op ‘-stan’ en hebben naast hun naam nog veel meer overeenkomsten. Zo zijn deze landen zonder uitzondering nog nauwelijks ontdekt door toeristen. Voor de echte reiseigenwijzen onder ons is Centraal-Azië juist dáárom een ultieme droombestemming. Er is in ieder geval een hele hoop moois te ontdekken! REISEIGENWIJS geeft je graag 8 redenen waarom de ‘-stannen’ een hoge plek op jouw bucket list verdienen!

---

Reizen in Centraal-Azië

Onder Centraal-Azië worden meestal de vijf voormalige sovjet-republieken Kazachstan, Oezbekistan, Kirgizië, Tadzjikistan en Turkmenistan verstaan. Ook Afghanistan wordt vanwege de historische banden met deze regio wel eens tot Centraal-Azië gerekend, maar om begrijpelijke redenen valt dit land buiten de scope van deze post. Hoewel deze vijf landen al eeuwenlang banden met elkaar hebben, zijn de huidige grenzen pas in de tijd van Stalin vastgelegd. Dat heeft geleid tot ernstige etnische conflicten en dat is één van de redenen waarom het gebied tot niet zo heel lang geleden min of meer een no-go zone was om te gaan rondreizen. Mede daarom is geen van deze landen ooit een voor de hand liggende reisbestemming geweest.

Er zijn echter meer dan genoeg redenen om een trip naar Centraal-Azië serieus te overwegen: denk aan enkele van de hoogste gebergtes van de wereld, blauwbetegelde moskeeën in fascinerende Zijderoutesteden en helderblauwe bergmeren omringd door witte nomadententen. In 2016 heb ik drie weken zelfstandig reiseigenwijs rondgetrokken door Kirgizië, Oezbekistan en Kazachstan en ik deel graag acht van de mooiste dingen die je in Centraal-Azië kunt ervaren met jullie!

#1: Sprookjesachtige steden langs de Zijderoute

Lang geleden was Centraal-Azië helemaal niet zo’n vreemde bestemming om naar toe te gaan. Niet als toerist weliswaar, maar als handelaar: tot de ontdekking van de scheepvaartroute naar China en Indië liep ’s werelds belangrijkste handelsroute dwars door deze regio. Langs deze Zijderoute, genoemd naar het kostbaarste goed dat over deze route werd verhandeld, lagen belangrijke handelssteden als Khiva, Buchara, Türkistan en Samarkand. Het rijke verleden van deze steden is nu nog steeds te bewonderen: ze staan vol met prachtige, blauwbetegelde moskeeën, sfeervolle karavanserais (een soort herbergen waar de handelaren sliepen), lemen gebouwen en bruisende bazaars. Vooral in Oezbekistan kun je je hart ophalen als je van sfeervolle steden houdt, en proef je met een beetje verbeelding nog de sfeer van de oude Zijderoute.

#2: Op avontuur in het hooggebergte

Langs de grens tussen de Centraal-Aziatische landen en China liggen twee van de hoogste en ruigste bergketens ter wereld: de Pamir en de Tian Shan. In beide gebergten, waarvan de hoogste toppen bijna 7500 meter hoog reiken, kun je de meest geweldige tochten maken. Of je nu van het roadtrippen of het hiken bent: hier ervaar je overweldigende uitzichten en prachtige natuur. Maar je vindt er niet alleen bergen: ook helder blauwe meren, gletsjers en kolkende rivieren. Vooral in Kirgizië en Tadzjikistan ben je aan het juiste adres voor een once-in-a-lifetime avontuur in het hooggebergte.

#3: Kleurrijke bazaars

De historie van de Zijderoute laat nog steeds zijn sporen na in Centraal-Azië. Ieder dorpje of stadje heeft zo zijn eigen levendige bazaar. Ze zijn niet zo zeer de moeite waard om hun architectuur of goede souvenirs, maar nergens proef je het Centraal-Aziatische leven meer dan op de markt. Van een simpele snack tot een kudde schapen: voor alles wat mensen in Centraal-Azië nodig hebben brengen ze een bezoekje aan de bazaar. Als reiziger is het fascinerend om dit alles onder het genot van een kopje groene chay (thee) te aanschouwen en je voor even terug in de tijd van de Zijderoute te wanen.

#4: Het nomadenleven leven

Het overgrote deel van Centraal-Azië bestaat uit uitgestrekte steppen en berggebieden. Veel van de weinige mensen die hier wonen, leven nog steeds een nomadische levensstijl en trekken samen met hun vee rond in hun kenmerkende yurts: ronde, witte vilten tenten die ze vaak op de mooist mogelijke plekjes neerzetten. Zelf kun je op veel plekken ook in zo’n yurt slapen. Dat is een onvergetelijke ervaring: er is weinig mooier dan ’s ochtends na het wakker worden uit je tent stappen en meteen midden in de natuur staan. Leuk is ook dat deze vorm van toerisme bijna altijd direct ten goede komt aan de (vaak arme) lokale bevolking. Het mooiste nomadenleven beleef je in Kirgizië en Kazachstan.

#5: Oprecht gastvrije mensen

Mede doordat er zo weinig toeristen komen naar Centraal-Azië (en al helemaal weinig zelfstandig reizende backpackers), is de lokale bevolking nog heel nieuwsgierig naar reizigers. Wees dus niet verbaasd als mensen nieuwsgierig naar je toekomen om het weinige Engels dat ze beheersen met je te oefenen, met je op de foto te gaan of je uitnodigen voor een kopje thee bij hun thuis. Ons overkwam het zelfs om te worden uitgenodigd voor het feestmaal van een bruiloft in Samarkand en als VIP te worden behandeld bij een lokaal volksmuziekfestival in Khiva. Je zult hier in ieder geval niet snel iemand tegenkomen die je als wandelende portemonnee ziet in plaats van als gast.

#6: Helemaal back to basics gaan

Hoewel ook Centraal-Azië steeds meer haar weg naar de 21e eeuw vindt, zie je op veel plekken nog steeds maar weinig invloeden uit onze westerse samenleving. Zo zijn er – buiten de grote steden – bijna geen hippe koffiezaakjes, bijna geen bekende fastfoodketens en bijna geen supermarkten. Veel gebieden in de bergen en op het platteland zijn zelfs nog nauwelijks met de rest van de wereld verbonden via internet en telefoon. Dat is even wennen wanneer je gewend bent om altijd en overal bereikbaar te zijn.

Maar als je daar eenmaal doorheen bent, is het een heerlijk gevoel om je eens even helemaal los te maken van de wereld waarin je dagelijks leeft. Zelfs stroom en warm water zijn op de steppes en hoogvlakten een zeldzaam goed. Een trip naar Centraal-Azië doet je beseffen dat je misschien wel helemaal niet zo heel veel nodig hebt in je leven.

Kun je je Westerse comfort toch écht even niet missen? In de grootste steden en de toeristische steden van Oezbekistan kun je wel terecht voor een barista-koffie, burger of pizza.

#7: Gaan waar bijna niemand anders gaat

Een van de mooiste dingen aan een reis naar Centraal-Azië is misschien wel het simpele feit dat je ergens heengaat waar nog maar weinig anderen heengaan. Nergens anders had ik het gevoel dat ik zodanig los was van het toerisme dat op steeds meer plekken in de wereld voet aan de grond krijgt als hier. Hoewel met name Oezbekistan en Kirgizië wel steeds populairder worden, moet de beaten track hier nog worden gelegd. Natuurlijk zijn er wel georganiseerde groepsreizen in de regio (met name in Oezbekistan), maar het is allemaal nog redelijk kleinschalig. Meestal heb je de mooiste plekken dus helemaal voor jezelf – of deel je ze alleen met nieuwsgierige locals.

#8: Nu is het moment!

Een van de redenen waarom de landen van Centraal-Azië zo weinig worden bezocht zijn de bureaucratische (en dure!) visumprocedures waar je mee te maken krijgt wanneer je een trip door deze regio wilt maken. Althans, dat was tot voor kort zo! De laatste jaren is het gigantisch veel makkelijker (en goedkoper) geworden om een tour langs de ‘-stannen’ te maken. Kirgizië kun je al jaren zonder visum bezoeken, maar de laatste vijf jaar heeft Tadzjikistan de procedure vereenvoudigd en hebben Kazachstan en Oezbekistan zelfs de visumplicht voor Nederlanders en Belgen afgeschaft. Het is dus nooit makkelijker geweest dan nu om Centraal-Azië te gaan ontdekken!

---

Zijn er ook minder leuke kanten aan Centraal-Azië?

Ja, reizen naar Centraal-Azië heeft ook zeker mindere kanten. Althans, aspecten waar je goed bij stil moet staan en die niet iedereen even goed kan waarderen. Centraal-Azië is namelijk bepaald niet de makkelijkste bestemming om zelfstandig op avontuur te gaan. Toerisme staat hier nog in de kinderschoenen, de afstanden zijn groot en de hele regio is behoorlijk onderontwikkeld. Houd daarom rekening met in ieder geval de onderstaande zes punten:

• Taalbarrière: Maar heel weinig mensen spreken Engels of een andere taal die Nederlanders verstaan. Een beetje basiskennis van het Russisch doet wonderen in Centraal-Azië!
• Slechte infrastructuur: De meeste wegen en spoorlijnen zijn aangelegd tijdens de Sovjettijd en sindsdien niet meer onderhouden. Reizen duurt dus vaak erg lang, zeker ook omdat de afstanden tussen de verschillende bestemmingen behoorlijk groot zijn.
• Ingewikkelde visumprocedures: Hoewel dit tot enkele jaren geleden nog een veel groter issue was dan nu, heb je voor zowel Tadzjikistan als Turkmenistan nog steeds een visum nodig. Vooral het laatste visum staat bekend als één van de lastigste visa om te bemachtigen.
• Bureaucratie: Meer nog dan in andere niet-westerse landen zul je in Centraal-Azië te maken krijgen met rompslomp. Het boeken van een treinticket, het oversteken van een grens, het boeken van een hotel: zo ongeveer alles gaat gepaard met een hoop wachttijd en papierwerk.
• Ontbreken van Westers comfort: Hoewel ik dit persoonlijk juist één van de grootste charmes van Centraal-Azië vindt, zijn er ook veel mensen die dit een groot nadeel zullen vinden: je vindt maar op héél weinig plekken (eigenlijk alleen in de Kazachse steden Almaty en Astana) westerse ketens als koffiezaakjes en fastfoodketens. Ook degelijke supermarkten zijn nauwelijks te vinden in Centraal-Azië.
• Gebrek aan een logische reisroute: De mooiste plekjes van Centraal Azië liggen nogal verspreid over de regio, en door de ingewikkelde grenssituaties ben je vaak min of meer gedwongen onlogische omwegen te maken om ze te combineren in één trip.

Meer lezen over Centraal-Azië?

Je kunt op de site van REISEIGENWIJS meerdere posts vinden over de landen in Centraal-Azië. Zo vind je in deze post een uitgebreide reisroute en praktische tips over reizen in Kirgizië, Oezbekistan en Kazachstan!

---

Heb jij al eens gedacht aan een trip naar de Centraal-Aziatische ‘-stannen’? Of ben je er zelfs al eens geweest, en heb je een ervaring die je met REISEIGENWIJS wilt delen? Laat het hieronder weten in een reactie!