Eeuwen geleden reisden handelaren en hun karavanen over de Zijderoute heen en weer tussen Europa en Azië. Beroemde historische figuren als Dzjenghis Khan, Alexander de Grote en Marco Polo hebben over de Zijderoute gereisd. Langs hun route kwamen ze door het hart van Azië, waar de ‘-stannen’ liggen: stuk voor stuk onbekende en weinigbezochte landen waar maar weinig mensen een beeld bij hebben. Deze landen zijn voor de avontuurlijke backpacker echter de ultieme droombestemming. Treed dus vooral in de voetsporen van deze beroemde historische veroveraars en ontdekkingsreizigers! Benieuwd naar een logische route door Centraal-Azië? In deze post deel ik mijn reisroute door Kirgizië, Oezbekistan en Kazachstan!
Scroll snel naar...
Tips voor jouw backpack-avontuur langs de Zijderoute
Reizen in Centraal-Azië is écht van de gebaande paden afwijken. Hoewel dat waarschijnlijk juist een reden is waarom je een reis hiernaartoe overweegt, betekent dat wel dat er een aantal dingen zijn waar je maar beter rekening mee kunt houden als je besluit een backpack-avontuur langs de Zijderoute te gaan maken. Meer lezen over de charme van Centraal-Azië? Lees ook deze post!
Visa en grensformaliteiten
Tot nog maar heel kort geleden waren visa één van de meest ingewikkelde (en dure) aspecten van een trip naar Centraal-Azië. Er is echter veel veranderd, en wel in positieve zin. Inmiddels heb je voor zowel Kirgizië, Kazachstan als Oezbekistan überhaupt geen visum meer nodig. Je krijgt gewoon een stempel aan de grens en daarmee mag je 30 dagen in Oezbekistan en Kazachstan blijven, en wel 60 dagen in Kirgizië.
Mocht je besluiten je trip uit te breiden met Tadzjikistan en/of Turkmenistan, dan moet je nog wel een visum aanvragen. Dat gaat als volgt:
- Tadzjikistan werkt met een e-visumsysteem. Je kunt een visum aanvragen via deze website.
- Turkmenistan is nog altijd één van de lastigste landen ter wereld om een visum voor te krijgen. Het kan alleen bij een Turkmeense ambassade (in persoon of per post) en je hebt een uitnodigingsbrief nodig.
Ook waar het gaat om grensconflicten is er veel in positieve zin veranderd in Centraal-Azië. Zo is het inmiddels weer zonder problemen mogelijk om de grens tussen Oezbekistan en Tadzjikistan over te steken. De grenzen tussen de landen van de reisroute zijn ook al jaren weer stabiel. Wel geldt dat de veiligheidssituatie in de Fergana-vallei (het stukje Oezbekistan dat tussen Kirgizië en Tadzjikistan inligt) al lange tijd gespannen is en dat er af en toe rellen zijn. Dat geldt ook voor het Kirgizische deel van de vallei, rondom de stad Osh. Om de paar jaar is het daar wel weer een korte tijd onrustig. Houd daarom goed de media in de gaten wanneer je gaat reizen in Centraal-Azië.
Vervoersmiddelen
Wanneer je alle hotspots van Centraal-Azië wilt zien tijdens je backpack-avontuur, dan zul je van een combinatie van vervoersmiddelen gebruik moeten maken.
Treinen rijden er in Centraal-Azië best veel, maar omdat de spoorlijnen eigenlijk allemaal zijn aangelegd tijdens de Russische overheersing zijn ze niet altijd even praktisch voor de backpacker: ze verbinden van oudsher de hoofdsteden van de ‘-stannen’ met Moskou en niet met elkaar. In Kazachstan en Oezbekistan is de trein echter het meest handige vervoermiddel tussen de steden. Inmiddels hebben alle drie de beroemde Zijderoutesteden een station waardoor reizen in Oezbekistan nog nooit makkelijker is geweest dan nu.
Bussen zijn in tegenstelling tot veel andere landen als vervoermiddel nog niet heel gangbaar. Althans: touringcar-bussen. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de zeer slechte wegen die er op veel plaatsen in Centraal-Azië zijn. Wel heb je de marshrutka, een minibus zonder vaste haltes die typisch is voor de landen van de voormalige Sovjet-Unie. Erg comfortabel voor de vaak lange afstanden is dat echter niet, omdat ze vaak tot de nok toe vol zitten met mensen en hun bagage.
Vliegtuigen zijn ideaal voor de langere afstanden, bijvoorbeeld tussen de landen of van het oosten van Kazachstan naar het westen (of omgekeerd, natuurlijk). Er bestaat nog niet iets als een netwerk van budgetvluchten in Centraal-Azië, maar tussen de grootste steden gaan regelmatig vluchten.
Taxi’s of auto’s met chauffeur zijn een must wanneer je kennis wilt maken met de indrukwekkende natuur en berglandschappen die Centraal-Azië rijk is. Gezien de staat van de wegen enerzijds en het lage prijsniveau anderzijds raad ik je in dat geval aan er ook meteen een chauffeur bij te nemen, zodat je in feite een taxi hebt. Dit kan voor een dag, maar ook voor meerdere dagen. Wij hebben in Kirgizië gebruik gemaakt van een auto met chauffeur voor 5 dagen.
Beste reistijd
Centraal-Azië is een bestemming die je het beste in de periode tussen het late voorjaar en de vroege herfst bezoekt. In de winter is het er extreem koud, en hoewel het er in de zomer extreem heet kan worden is dit wel de enige periode dat sneeuw geen reëel probleem is in de bergen van Kirgizië. Wanneer je alleen Oezbekistan bezoekt is echter de periode april-mei en september-oktober aan te raden – zo vermijd je de hitte in de zomer. Een andere reden om op een ander moment naar Centraal-Azië af te reizen kan zijn dat je in Kazachstan in de winter eventueel kunt skieën.
Taalbarrière
Taalbarrières zijn voor veel avontuurlijke reizigers geen onbekend fenomeen. In Centraal-Azië is het echter belangrijker om hier rekening mee te houden dan elders. Vanwege het totaal ontbreken van toeristische voorzieningen op veel plekken is er namelijk een grote kans dat je niemand treft die het Engels wél machtig is. Met een beetje basiskennis van het Russisch als aanvulling op je handen en voeten wordt het al veel makkelijker, want vrijwel iedereen beheerst deze taal. Neem dus een taalgidsje of vertaalapp mee!
De reisroute
Hieronder lees je stap voor stap welke route wij hebben afgelegd. Ook vind je hier mijn tips voor sidetrips en een indicatie van de reisafstanden en -tijden.
Bishkek (2-3 nachten)
Onze reis begon in de Kirgizische hoofdstad Bishkek. Hoewel Bishkek een hoofdstad is en ongeveer net zo groot is als Amsterdam, voelt deze stad een beetje aan als een verloederde provinciestad. Ondanks haar 900.000 inwoners vind je hier geen westerse koffiezaakjes of fastfoodketens. Wel kun je in Bishkek de nodige inkopen doen voor de rest van je Kirgizische avontuur. Ook wanneer je van een typisch Sovjet-sfeertje en vergane glorie houd, zul je je zeker een dag of twee vermaken in Bishkek.
Naryn, via Kochkor (1 nacht)
Afstand: 315 km, reistijd: 8 uur (inclusief stops)
In Bishkek ontmoetten wij Max, die onze chauffeur voor de komende dagen zou worden. Van tevoren hadden wij namelijk een auto met chauffeur geregeld die ons langs een aantal van de mooiste plekken van Kirgizië zou leiden. Op de eerste dag reden we van Bishkek naar Naryn, een afzichtelijke stad die omringd wordt door het ruige Tian Shan-gebergte. Onderweg zouden we stoppen bij de historische Burana-toren, maar omdat Max geen Engels spreekt en zelfs de weg niet kende ging dat niet helemaal volgens plan. Wel stopten we voor de lunch bij mensen thuis in het levendige bazaarstadje Kochkor, waar we ook even een rondje hebben gelopen. De nacht brachten we door bij mensen thuis in Naryn.
Tash Rabat (1-2 nachten)
Afstand: 110 km, reistijd: 2 uur
De volgende ochtend reden we vroeg door naar Tash Rabat. Onderweg stopten we nog bij de (niet zo heel bijzondere) ruïnes van het fort Koshoy Korgon. Tash Rabat is een oude karavanserai: een plek waar in de tijd van de Zijderoute de handelaren overnachtten en tot rust kwamen. De karavanserai ligt nu temidden van ruige bergketens en groene valleien, volledig in the middle of nowhere op zo’n 3300 meter hoogte. Dit is een onwaarschijnlijk mooie plek waar je kunt hiken, paardrijden of gewoon van het nomadenleven kunt genieten. Je slaapt hier namelijk in een yurt – de traditionele nomadentent waarin veel mensen in Centraal-Azië wonen. Neem hier als je kunt een volle dag de tijd om van het landschap te genieten; zo heb je de mogelijkheid een hike te maken naar de top van de At-Bashibergrug op zo’n 4100 meter hoogte. Zwaar, maar één van de mooiste wandelingen die ik ooit maakte!
Song Kul-meer (2 nachten)
Afstand: 165 km, reistijd: 4 uur
Na Tash Rabat is het nog niet afgelopen met de onwaarschijnlijk mooie landschappen van Kirgizië. Wij reisden verder naar het Song Kul-meer, wat mij betreft de parel van Kirgizië. Dit bergmeer ligt op 3000 meter in een weidse vlakte die wordt omringd door ondoordringbare bergmassieven. Er is hier geen permanente bewoning, maar in de zomer wonen er veel nomaden in hun yurts om het vee te laten grazen langs het meer dat in de zomer ontdooid is. Ook hier slaap je uiteraard weer in een yurt. Je kunt hier hiken en paardrijden, maar ook gewoon helemaal opgaan in het gevoel dat de drukke wereld waarin wij normaal leven hier helemaal niet lijkt te bestaan. Hoewel wij hier door omstandigheden maar één nacht konden blijven raad ik je aan hier zeker 2 nachten te blijven, om optimaal te kunnen genieten van de rust en het landschap op deze betoverende plek.
Osh, via Özgön (1 nacht)
Afstand: 410 km, reistijd: 24 uur (inclusief overnachting in Kazarman)
De volgende bestemming is Osh, de tweede stad van Kirgizië. Vanaf het Song Kul-meer is dat echter een bijzonder lange reis. Dat komt niet zozeer vanwege de afstand, maar door de extreem slechte wegen in dit gebied. We waren dus ook genoodzaakt om de reis halverwege te onderbreken om niet in het donker te hoeven rijden over de onverharde en kronkelige bergwegen, die ons over passen van over de 3000 meter hoogte brachten. Dat deden we in het desolate dorp Kazarman bij mensen thuis.
De volgende ochtend reisden we verder naar Osh, maar voordat we daar aankwamen bezochten we nog het oude Zijderoutestadje Özgön, waar een interessante bazaar en een aantal oude gebouwen te vinden zijn. Osh is ook een Zijderoutestad, maar hier is op de enorme bazaar (de grootste van Centraal-Azië!) na niets meer te vinden van de roemrijke geschiedenis. Hier bezochten we nog de heilige berg Sulayman-Too, die op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat.
Tashkent (2 nachten)
Afstand: 420 km, reistijd: 9 uur
Vanuit Osh steek je de grens over naar Oezbekistan. Tot voor kort was dit een heftige grensovergang die uren in beslag nam, maar naar verluidt gaat het er nu een stuk soepeler aan toe. De grenspost is slechts een paar kilometer vanaf Osh en kun je met de marshrutka vanuit het centrum bereiken. Na het oversteken van de grens staan er taxi’s klaar die je naar Tashkent kunnen brengen. Houd er rekening mee dat je paspoort onderweg vaak gecontroleerd wordt – tijdens deze taxirit doorkruis je de instabiele Fergana-vallei en het leger doet er alles aan om rellen te voorkomen.
Tashkent is de hoofdstad van Oezbekistan en ook de grootste stad van Centraal-Azië met ruim 2 miljoen inwoners. De stad is na een aardbeving in 1966 niet meer erg mooi, maar Tashkent is wel een verrassende en levendige stad waar veel typische Sovjetgebouwen en creaties van het Karimov-regime staan. Ook vind je hier, voor Centraal-Aziatische begrippen, een levendige en diverse foodscene. Bezienswaardig in Tashkent is verder het metrostelsel met de rijkversierde stations (waar je inmiddels wél foto’s van mag maken).
Khiva (2 nachten)
Afstand: 1000 km, reistijd: 16 uur
Na Tashkent verruilden we de bergen voor de oude Zijderoutesteden. Daarbij startten we met de verst van Tashkent gelegen stad: het schitterende Khiva. Wij namen eerst de nachttrein naar Buchara en vervolgens een taxi, maar inmiddels is het mogelijk om rechtstreeks met de trein naar Khiva te reizen. Khiva is een zeer goed bewaard gebleven woestijnstad: volledig ommuurd en barstensvol groen-blauwbetegelde moskeeën, lemen huizen en pittoreske straatjes. Zeker in de late middag, wanneer de (weinige) toeristen weg zijn, is Khiva een magische plek voor een stadswandeling, waarvan je kunt bijkomen in één van de traditionele chaikhana’s – theehuizen waar je niet aan een tafel zit maar op een soort bed met kussens. Persoonlijk vond ik Khiva de mooiste van de drie Oezbeekse Zijderoutesteden!
Buchara (2 nachten)
Afstand: 455 km, reistijd: 6 uur
Onderweg terug naar het oosten is Buchara de eerste stad waar je langskomt, na een lange rit door oneindig en desolaat woestijnlandschap. In vergelijking met Khiva is Buchara wat levendiger en vooral ook groter. Buchara heeft een aantal betoverend mooie moskeeën en ook de Ark, het oude paleisfort uit de tijd dat Buchara nog een zelfstandige staat was, is zeer de moeite waard. Ook Buchara is op z’n mooist in de late middag of de vroege ochtend, het licht en de rust op straat geven de stad dan nog dat beetje extra charme.
Samarkand (2-3 nachten)
Afstand: 280 km, reistijd: 2,5 uur
Voor ons was Samarkand de laatste van de drie Oezbeekse Zijderoutesteden. Waarschijnlijk is Samarkand ook de bekendste stad van Centraal-Azië, want hier vind je namelijk het Registan. Dit is een plein dat aan drie kanten wordt omringd door gigantische madrassa’s (koranscholen) die zijn betegeld met de mooiste en felstgekleurde motiefjes, patronen en dieren. Als je ooit over Oezbekistan gehoord hebt, dan heb je hier vast wel eens foto’s van voorbij zien komen. Verder heeft Samarkand nog een heel aantal indrukwekkende overblijfselen uit de tijd van de Zijderoute: de Bibi Khanym-moskee, de mausolea van Shah-i-Zinda en de gouden koepel van Gür-e-Amir. Qua architectuur is Samarkand de mooiste van de drie, maar als geheel is deze stad minder intact gebleven dan Khiva of Buchara.
Dagtrip naar Shahrisabz
Afstand: 85 km, reistijd: 1u30 (enkele reis)
We hebben vanuit Samarkand ook een uitstapje gemaakt naar Shahrisabz, de plek waar de grootse Oezbeekse veroveraar Timoer Lenk is geboren. Timoer Lenk heeft in zijn regeerperiode in de middeleeuwen het grootste deel van Azië veroverd en is daarbij zelfs tot de grenzen van Europa gekomen. Er staat hier een aantal mooie ruïnes en moskeeën die je kunt bezoeken.
Türkistan (1 nacht)
Afstand: 600 km, reistijd: 18 uur (inclusief overstap)
Na Samarkand hebben we onze reis voortgezet naar Kazachstan. Hiervoor moesten we van trein wisselen in Tashkent, waar we enkele uren hadden om wat te eten. Met de trein van Oezbekistan naar Kazachstan gaan betekent dat je heel veel tijd kwijt bent aan het passeren van de grens: aan beide kanten sta je zeker 2 uur stil en kun je niet gaan slapen omdat de douane de spullen wil bekijken. De eerste stop in Kazachstan is het kleine Zijderoutestadje Türkistan. Hier hadden we bijna een hele dag voordat de nachttrein naar onze volgende bestemming vertrok. In Türkistan vind je het indrukwekkende mausoleum van Khoja Ahmed Yasawi, dat als bedevaartsoord voor mensen uit geheel Centraal-Azië dient. Het staat op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Verder is er in deze stad niet zoveel te beleven, dus ik zou er niet te lang blijven.
Almaty (3-4 nachten)
Afstand: 840 km, reistijd: 19 uur
De afstanden in Kazachstan zijn enorm. De nachttrein van Türkistan naar onze eindbestemming Almaty doet er dan ook zo’n 19 uur over. Onderweg doorkruis je eindeloze vlakke steppes die af en toe worden afgewisseld door afgelegen boerendorpen. Zolang in een trein zitten biedt mogelijkheden om met je medepassagiers in contact te komen. Zo hebben wij gekaart, gegeten en wodka gedronken met nieuwsgierige Kazachen en zo zijn we meer te weten gekomen over het leven in dit mysterieuze en onbekende land. De lange-afstandstreinen in Kazachstan zijn daarbij ook nog eens een comfortabele manier om je te verplaatsen.
Almaty is de grootste stad van Kazachstan (ongeveer 1,8 miljoen inwoners) en ligt tegen de hoge bergketens van de Tian Shan aan. Almaty biedt een interessant contrast met de rest van Centraal-Azië, want hier vind je wél shopping malls, hippe koffiezaakjes en buitenlandse restaurants. De stad heeft een fijne sfeer en een aantal leuke plekjes, maar Almaty is niet per se een heel mooie stad qua architectuur.
Dagtrip naar Shymbulak en Medeo in het Tian Shan-gebergte
Wanneer je Almaty bezoekt is het niet alleen de moeite waard om de stad te verkennen, maar juist ook om de bergen ten zuiden van de stad in te gaan. Op nog geen uur reistijd vind je hier prachtige natuur waar je kunt gaan hiken of in de winter zelfs kunt gaan skieën. Je hebt vele opties, maar wij kozen ervoor om met de kabelbaan naar het ski-oord Shymbulak te gaan. De kabelbanen brengen je naar 3200 meter hoogte waardoor je zelfs midden in de zomer in de sneeuw kunt staan! Onderweg hierheen kom je ook langs de oude schaatsbaan van Medeo, iets waarvan veel oudere mensen de stad Almaty kennen.
Meer Centraal-Azië?
Bovenstaande route is ideaal wanneer je minimaal 3 weken te besteden hebt in Centraal-Azië. Liefst neem je wat langer, zodat je relatief minder reistijd hebt. Na Almaty ben ik teruggevlogen naar Nederland, maar wanneer je langer de tijd hebt zou je ook de volgende suggesties kunnen overwegen:
- Na Almaty zou je door kunnen reizen naar Astana, de hoofdstad van Kazachstan. Deze stad staat bekend om zijn moderne, surrealistische architectuur en schijnt erg de moeite waard te zijn.
- In Kirgizië zou je voor je naar Tash Rabat gaat ook kunnen overwegen om een rondje langs het grote Issyk Köl-meer te maken. Vooral Karakol schijnt de moeite te zijn; dit is de uitvalsbasis voor meerdaagse hikes in het Tian Shan-gebergte.
- Wanneer je echt veel meer tijd hebt (minimaal 2 weken) zou je kunnen overwegen om de Pamir Highway te rijden. Deze weg loopt van Osh in Zuid-Kirgizië dwars door het afgelegen en ruige oosten van Tadzjikistan naar Doesjanbe, de hoofdstad van dat land. Van daaruit zou je dan weer door kunnen reizen naar Oezbekistan om de rest van de reis af te leggen. De Pamir Highway is één van de hoogstgelegen wegen ter wereld (met stukken weg op bijna 5000 meter hoogte) en hier roadtrippen schijnt een avontuur te zijn dat zijn weerga niet kent!
Zou jij langs de Zijderoute willen backpacken? Of heb je extra tips of juist vragen over backpacken in Centraal-Azië? Laat het weten in een reactie!
Reacties (4)
Hoi Dion. Via wie heb jij van te voren een auto met chauffeur geregeld in Kirgizië? Kun je me ook de kosten vertellen? Regelt de chauffeur ook de overnachtingen onderweg bij families? Wij reizen met onze zoons dus willen niet graag stranden in the middle of nowhere. Alvast dank!
Beste Idian,
Wij hebben dat gedaan via Caravanistan. Caravanistan is niet een reisorganisatie, maar een reiswebsite gespecialiseerd in Centraal-Azië. Het team dat die website beheert heeft directe contacten met touroperators in Centraal-Azië, en gaat op basis van jouw wensen op zoek naar een passende operator. Hierbij de link naar hun contactformulier: https://caravanistan.com/custom-tours/. Wij hebben in 2016 (enkele jaren geleden dus alweer) zo’n €400 per persoon betaald voor een zesdaags arrangement met chauffeur. Daarbij zitten ook de accommodaties inbegrepen en het eten. Die hoef je dus niet allemaal zelf uit te zoeken of te betalen. Hopelijk kom je hier verder mee!
Groet, Dion
Hoi, ik wil deze reis graag volgend jaar zomer maken in mijn eentje. Is dit aan te raden als vrouw alleen? En hoeveel geld zou ik hier ongeveer voor moeten reserveren? Alvast bedankt! Het ziet eruit als een hele mooi reis!
Hi Mayke, heel gaaf dat je een reis naar Centraal-Azië overweegt! Als vrouw alleen is het wellicht wat uitdagender omdat de mensen in deze landen nog best wel conservatief zijn. Maar onveilig? Nee, dat denk ik niet. Alleen reizen is in deze contreien hoe dan ook een uitdaging, ook als man. Vervoer is gebrekkig.
Qua budget kun je het (zoals altijd) zo gek maken als je wil, maar in het algemeen zijn Kirgizië, Kazachstan en Oezbekistan geen dure bestemmingen qua levensonderhoud. Met €30,- per dag moet je een eind komen zolang je geen georganiseerde tours gaat ondernemen.
Hopelijk heb je wat aan deze tips en alvast heel veel plezier met de reis én de voorpret!
Groet, Dion