---

Khiva, een beruchte handelsstad middenin de woestijn

Khiva is een van de oudste steden van Oezbekistan en kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 6e eeuw. Volgens legendes werd de stad gesticht rondom een waterput die door een karavaan werd ontdekt op de grens tussen de woestijnen Kyzylkum en Karakum. Door de strategische ligging in de Khorezm-oase, vlakbij de rivier de Amu Darya en op een kruispunt van handelsroutes, groeide Khiva uit tot een van de belangrijkste handelscentra langs de Zijderoute. Dit netwerk van handelsroutes tussen Europa en het Middellandse Zeegebied in het westen en China en Indië in het oosten was eeuwenlang de belangrijkste corridor voor mensen, goederen en ideeën in de dan bekende wereld.

Vanaf de 16e eeuw werd Khiva de hoofdstad van het khanaat van Khiva, een machtige islamitische staat die eeuwenlang de wijde regio domineerde. De stad groeide uit tot een centrum van religie, wetenschap en kunst. Madrassa’s (religieuze scholen), moskeeën en paleizen werden gebouwd in een kenmerkende stijl met lemen muren, houten zuilen en kleurrijke mozaïeken. Tegelijkertijd kende Khiva ook een duistere kant: het was een beruchte slavenmarkt, waar duizenden mensen uit naburige gebieden werden verhandeld.

In de negentiende eeuw kwam Khiva onder Russische invloed en uiteindelijk werd het khanaat van Khiva in 1920 een onderdeel van het Russische Rijk. Ondanks deze politieke veranderingen bleef de stad haar culturele identiteit behouden, mede vanwege de afgelegen ligging in een onherbergzaam gebied. Zo kon de oude binnenstad Itchan Q’ala als een tijdcapsule blijven bestaan, en werd het oude centrum na in verval te zijn geraakt in de twintigste eeuw zorgvuldig gerestaureerd. Vandaag de dag telt Khiva ruim 60.000 inwoners en is de stad als de best bewaarde historische stad in Centraal-Azië een must-visit voor iedereen die Oezbekistan bezoekt.

---

9x zien en doen in Khiva

Alles in Khiva draait om de historische binnenstad Itchan Q’ala. Houd er rekening mee dat je voor de ommuurde binnenstad officieel een toegangsticket nodig hebt. Dit ticket kun je bij de westelijke stadspoort (de poort bij de Kalta Minor) kopen en kost je 150.000 UZS (circa €10,-). Met dit ticket kun je (bijna) alle monumenten ook van binnen bezoeken.

#1 – Verken Itchan Q’ala, de ommuurde binnenstad

Itchan Q’ala is dé reden om de lange weg naar Khiva af te leggen. Deze prachtige ommuurde binnenstad is een van de best bewaarde voorbeelden van een islamitische stad in Centraal-Azië. Binnen de enorme lemen stadsmuren vind je meer dan 50 monumenten, waaronder madrassa’s, moskeeën, paleizen en koopmanshuizen. In het hoogseizoen tussen mei en juni en tussen september en oktober kan het overdag snel druk worden, maar meestal is de sfeer magisch. Vooral bij zonsopgang of -ondergang, wanneer het licht de zandkleurige gebouwen goud kleurt, is het een genot om de vele steegjes met verborgen prachtige architectuur te verkennen.

Wat kost het? Officieel moet je als buitenlander over het toegangsticket voor Itchan Q’ala beschikken, maar in de praktijk is de controle lang niet altijd zo strikt. Als je nergens naar binnen wil en je met de taxi de oude binnenstad inkomt, dan kun je in principe gratis rondstruinen door Itchan Q’ala.

#2 – Bewonder de Kalta Minor

De opvallende, felblauw betegelde, ietwat plompe Kalta Minor was oorspronkelijk bedoeld om een 70 meter hoge minaret te worden, maar bleef steken op 29 meter toen de bouw werd gestaakt na de dood van de khan. De khan wilde een minaret waarvanaf hij volgens de overlevering naar rivaal Buchara – zo’n 450 kilometer verderop – kon kijken. Ondanks (of juist dankzij) zijn onvoltooide staat is het een van de meest iconische bouwwerken van Khiva.

Wat kost het? Normaal gesproken kun je de minaret beklimmen voor een mooi uitzicht over de stad, maar de overheid heeft de minaret tot nader order afgesloten. Je kunt deze dus nu alleen van buiten bewonderen.

#3 – Geniet van de prachtige architectuur van de Ko’hna Ark

De Ko’hna Ark is het oude paleiscomplex waar de khans van Khiva resideerden. Zie het als een stad binnen de ommuurde stad: je vind er onder andere een troonzaal, een zomer- en wintermoskee, een gevangenis en een wachttoren. Zowel van buiten als van binnen is de Ko’hna Ark een van de mooiste bezienswaardigheden van de stad, dus kijk ook zeker even binnen. Vanaf het dak heb je een prachtig uitzicht over de stad. In de zomer worden er ’s avonds binnen de muren vaak traditionele volksdansvoorstellingen en andere culturele evenementen georganiseerd.

Wat kost het? Entree tot de Ko’hna Ark is inbegrepen bij het toegangsticket tot Itchan Q’ala.

#4 – Beklim de Islam Khoja-minaret

De 45 meter hoge Islam Khoja-minaret is het hoogste gebouw binnen de muren van Itchan Q’ala en de perfecte plek voor een schitterend uitzicht over de stad. Wanneer je de smalle wenteltrap hebt bedwongen, kun je zien hoe Khiva binnen een groene oase in een verder dor en droog landschap ligt, en ook zie je met wat moeite de Amu Darya-rivier, die de grens met Turkmenistan vormt. De bijbehorende madrassa is een prachtig voorbeeld van islamitische architectuur.

Tip: kom om drukte op de smalle trap te vermijden het liefst vroeg in de ochtend of laat in de middag! Dan is ook het licht mooier.

Wat kost het? De Islam Khoja-minaret valt niet binnen het toegangsticket voor Itchan Q’ala en dus heb je een apart – en relatief duur – extra ticket nodig. Dit ticket kost je circa 100.000 som (circa €7,-).

#5 – Verbaas je over het schitterende houtsnijwerk in de Juma-moskee

De Jome Masjid (Juma- of Vrijdagsmoskee), precies in het midden van Itchan Q’ala, is van buiten vrij onopvallend. Deze moskee, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de tiende eeuw (!) heeft geen koepels of minaretten, maar wel 213 houten zuilen die het dak ondersteunen. Dus je moet vooral even binnen gaan kijken, want sommige zuilen zijn meer dan duizend jaar oud en ze zijn stuk voor stuk prachtig mooi bewerkt met patronen in het houtsnijwerk.

Wat kost het? Entree tot de Juma-moskee is inbegrepen bij het toegangsticket voor Itchan Q’ala.

#6 – Verken het Pahlavan Makhmoud-mausoleum

Het Pahlavan Mahmoud Mausoleum ligt naast de Islam Khoja Madrassa en is een van de meest heilige plekken van Khiva. Hier ligt de dichter en heilige Pahlavan Mahmoud begraven. Het gebouw is van buiten mooi, maar het zijn de turquoise koepel en het rijkversierde interieur die dit gebouw tot een visueel hoogtepunt van Khiva maken.

Wat kost het? Entree tot het mausoleum is niet inbegrepen bij het toegangsticket voor Itchan Q’ala. Een ticket kost je 25.000 som (circa €1,70).

#7 – Shop souvenirs bij de Allakuli Khan Madrassa en -karavanserai

Aan de oostelijke grens van Itchan Q’ala liggen de madrassa en karavanserai van Allakuli Khan. De karavanserai was een belangrijke stopplaats voor handelaars en hun karavanen die langs de Zijderoute reisden en herinnert aan de tijd dat Khiva een belangrijke handelsstad was. Tegenwoordig vind je hier kleine winkeltjes, waar je leuke handgemaakte souvenirs kan kopen.

Wat kost het? Entree tot de Juma-moskee is inbegrepen bij het toegangsticket voor Itchan Q’ala.

#8 – Beklim de muren van Itchan Q’ala

Itchan Q’ala wordt in z’n geheel omringd door enorme stadsmuren die zijn gebouwd met leem en baksteen. Je kunt deze muren aan zowel de binnen- als buitenzijde beklimmen voor prachtige doorkijkjes door Itchan Q’ala en de omgeving. Aan de buitenzijde kun je er gratis op klimmen, maar sinds 2024 wordt voor de binnenzijde een aparte toegangsprijs gevraagd. De muren zijn op hun indrukwekkendst rond zonsondergang, wanneer een gouden gloed over Khiva valt.

Wat kost het? Je kunt de binnenzijde van de muren beklimmen voor 20.000 UZS (circa €1,35).

#9 – Verken de achterafsteegjes van Khiva

Hoewel Khiva prachtig is, kan het tijdens het hoogseizoen best wel druk worden met medetoeristen binnen de muren van Itchan Q’ala. De binnenstad is maar heel erg klein en daarom kun je niet om het toerisme heen. Verken daarom op de drukste momenten vooral de achterafsteegjes van Khiva, zowel binnen Itchan Q’ala als daar net buiten in Dishan Q’ala, de buitenstad. Je komt dan gemakkelijk in contact met de gastvrije Oezbeken en ziet hoe er ook nog wel degelijk gewoond wordt in dit levende museum.

---

Praktische tips voor je trip naar Khiva

Hoewel de afstand tussen Khiva en de andere hotspots van Oezbekistan groot is, is Khiva een niet te missen stop tijdens een reis door dit land of door Centraal-Azië. Hier lees je waar je rekening mee moet houden bij het voorbereiden van je bezoek aan deze magische Zijderoutestad.

Hoe kom je in Khiva?

Hoe verplaats je je in Khiva?

Binnen Itchan Q’ala zul je waarschijnlijk vooral gaan lopen, want dit deel van de stad is heel compact en bovendien voor een groot deel autovrij. Ook van/naar het treinstation kun je in principe prima lopen. Voor uitstapjes buiten de stad kun je een taxi regelen of een tour boeken via je guesthouse.

Overnachten in Khiva

Er zijn tal van sfeervolle guesthouses, homestays en boetiekhotels binnen en net buiten de stadsmuren. Veel accommodaties zijn gevestigd in historische gebouwen met binnenplaatsen en smaakvol gedecoreerd. Een actueel aanbod is te vinden via booking.com.

---

Ben jij onlangs in Khiva geweest en heb je een tip die absoluut op dit blog vermeld moet worden? Of merk je dat ik iets over het hoofd heb gezien? Laat het weten door een reactie achter te laten onder de post en help andere reiseigenwijzen verder!