In het noordoosten van Frankrijk, tussen de Rijn en de Vogezen, ligt de Elzas (Alsace). Het gebied hoorde lang bij Duitsland, en dat zie je nog steeds terug in de plaatsnamen, vakwerkhuizen en de mix van Franse en Duitse culinaire tradities. De steden, dorpen en wijngaarden maken de Elzas perfect voor een lang weekend of (mid)weekje weg. In deze post lees je wat je hier niet mag missen.
Scroll snel naar...
Geschiedenis, gastronomie en wijn
De Elzas (Frans: Alsace, Duits: Elsass) omvat het gebied tussen de linker Rijnoever en de Vogezen, en is altijd een overgangsgebied geweest. In de loop van de geschiedenis is de Elzas meerdere keren tussen Franse en Duitse heerschappij gewisseld. Zo was het gebied tussen de 9e eeuw en 1648 Duits, vervolgens tot 1871 Frans, daarna tot 1918 weer Duits en sindsdien (op een aantal jaren in WOII na) weer Frans. Dit heeft ertoe geleid dat het gebied nog steeds een sterke eigen identiteit heeft, met een unieke mix van culturele invloeden. Bijvoorbeeld in de architectuur, de taal en de culinaire tradities van de streek. Pittoreske ommuurde dorpjes met vakwerkhuizen als Riquewihr en Bergheim lijken zo uit een middeleeuws sprookjesboek te komen en laten onmiskenbaar de Duitse invloed zien.
Tradities spelen een belangrijke rol bij de Elzassers. De regio staat bekend om haar kerstmarkten, die tot de oudste en meest sfeervolle van Europa behoren. Wereldberoemd is de wijncultuur van de Elzas: mede vanwege een droog microklimaat leent het gebied zich goed voor het maken van witte wijnen, zoals Riesling, Pinot Gris en Gewürztraminer. Ook in de lokale gerechten blijkt de combinatie van Franse en Duitse invloeden zoals choucroute garnie (zuurkool met vlees) en flammkuchen / tarte flambée. Die moet je zeker proeven tijdens een tripje naar de Elzas!
Vanwege de rijke historie en rijke culinaire traditie is de Elzas een interessante regio om te bezoeken. Vooral in het voorjaar en de zomer is het er erg fijn, omdat ook het klimaat zich dan leent voor een fijne vakantie. Pluspunt: de Elzas behoort tot de droogste gebieden van Frankrijk! De kans op goed weer is dus groot, wat fijn is als je de vele bezienswaardigheden in de mooie steden, stadjes en dorpen die de regio rijk is wil bekijken. Meer van de natuur? De Vogezen zijn een prachtig gebied om te wandelen en te genieten van panoramische uitzichten.
Je kunt je prima een week in de Elzas vermaken, maar ook voor een lang weekend, midweek of als tussenstop op weg naar Zuid-Frankrijk, Italië of Zwitserland is de Elzas een prima bestemming. Vanuit Nederland ligt de Elzas nog net binnen wat qua reistijd nog redelijkerwijs te doen is voor een lang weekend.
Straatsburg
Straatsburg (Frans: Strasbourg) is de hoofdstad van de Elzas. Deze stad met circa 300.000 inwoners moet je zeker niet overslaan. De stad heeft een fascinerende geschiedenis: door de ligging aan de Rijn is ze eeuwenlang een speelbal geweest tussen Frankrijk en Duitsland. Nergens is de unieke culturele mix die de Elzas kenmerkt beter voelbaar dan hier: in het oude centrum vind je typisch Duitse vakwerkhuizen maar ook typisch Franse beige-gepleisterde huizen zoals je die ook in Parijs vindt. De geschiedenis van Straatsburg gaat ver terug. Al in de Romeinse tijd was hier een nederzetting, die in de middeleeuwen uitgroeide tot bloeiende handelsstad. Toen werd hier een immense kathedraal gebouwd waarvan de toren tussen 1647 en 1874 de hoogste ter wereld was.
Er is geen stad die de Europese gedachte sterker uitdraagt dan Straatsburg. De stad ligt precies op de grens tussen de eeuwige aartsrivalen Frankrijk en Duitsland en was daarom na WOII de ultieme symbolische vestgingslocatie voor de Europese instituties. In 1948 vestigde de Raad van Europa zich daarom hier, en toen in 1979 het Europees Parlement werd ingesteld koos men Straatsburg als hoofdvestiging. Zo is Straatsburg misschien wel de meest Europese stad van Europa geworden. De combinatie van Franse en Duitse invloeden zet dit alleen maar kracht bij.
Straatsburg is een leuke stad om één à twee dagen door te brengen. Sla in ieder geval de volgende hotspots niet over:
- La Petite France: De meest fotogenieke wijk van de stad, gelegen op het punt waar de rivier de Ill zich splitst in meerdere takken. Hier vind je pittoreske vakwerkhuizen, bruggen en gezellige terrasjes aan het water.
- De Kathedraal van Straatsburg: Een gotisch meesterwerk met een astronomisch uurwerk en een toren die je kunt beklimmen voor een prachtig uitzicht. De 142 meter hoge toren was tussen 1647 en 1874 het hoogste gebouw ter wereld.
- Place Kléber: Het centrale plein van de stad, perfect om lekker mensen te kijken onder het genot van een kop koffie of te shoppen.
- Ponts couverts de Strasbourg: Een drietal bruggen met wachttorens die de takken van de Ill in La Petite France overbruggen.
- Barrage Vauban: Imposant verdedigingswerk gebouwd door vestingbouwer Vauban om de stad te beschermen tegen Duitse aanvallen.
- Europees Parlement: Een indrukwekkend gebouw waar je een kijkje kunt nemen in de Europese politiek.
Colmar
Zo’n 70 kilometer ten zuiden van Straatsburg ligt Colmar, een charmant stadje in het hart van de Elzas. Colmar telt ongeveer 70.000 inwoners en staat bekend om zijn mooi bewaard gebleven oude binnenstad. De stad heeft de grote verwoestingen van de twee wereldoorlogen grotendeels ongeschonden doorstaan waardoor je hier nog echt door een middeleeuws decor wandelt. Niet voor niets wordt het stadje vaak omschreven als een openluchtmuseum.
Colmar heeft ook een bijzondere plek in de kunstgeschiedenis. Het is de geboorteplaats van de beroemde beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi, de maker van het Vrijheidsbeeld in New York. Zijn geboortehuis is nu een museum dat aan zijn werk is gewijd. Ga ook zeker op zoek naar de prachtig gedecoreerde huizen Maison Pfister en Maison de Têtes.
Maar de populairste (en meest instagrammable) plek in Colmar is de wijk La Petite Venise, waar kleurrijke huizen langs het water staan en kleine bootjes door de grachten varen. Hier proef je de romantiek van Colmar op z’n best. Je kunt Colmar in een halve tot een hele dag makkelijk gezien hebben, maar vanwege de centrale ligging is het ook een prima plek om te overnachten als de stadse drukte van Straatsburg je niet zo aanspreekt maar wel genoeg restaurants en (wijn)bars in de buurt wil hebben.
Riquewihr
Zo’n 15 kilometer ten noorden van Colmar en 65 kilometer ten zuiden van Straatsburg ligt het middeleeuwse dorp Riquewihr, een van de mooiste en best bewaarde dorpen van de Elzas. Het dorpje heeft slechts zo’n 1.200 inwoners maar ontvangt jaarlijks honderdduizenden toeristen. Dat zorgt ervoor dat het hier best wel druk kan zijn, maar als je aankomt snap je ook wel waarom: Riquewihr is echt een plaatje. Direct achter het dorp liggen de steile, met wijnranken begroeide hellingen van de Vogezen en om het dorp heen staat vrijwel geen moderne bebouwing.
Riquewihr is bovendien al sinds de 16e eeuw een belangrijk centrum voor wijnbouw. Je vind in het dorp dus talloze wijnkelders, proeflokalen waar je terecht kunt voor goede Elzaswijnen. Riquewihr is beroemd om zijn kleurrijke vakwerkhuizen, geplaveide straatjes en stadsmuren die nog grotendeels overeind staan. De hoofdstraat, de Rue du Général de Gaulle, is een aaneenschakeling van wijnhuizen, ambachtelijke winkels en gezellige terrassen. Aan het einde van de straat staat de imposante Doldertoren, een 13e-eeuwse wachttoren die nu dienstdoet als museum over de geschiedenis van het dorp. Voor een mooi uitzicht op Riquewihr kun je voor een korte wandeling de helling direct ten noordwesten van het dorp beklimmen, dwars door de wijngaarden.
Doe een wijnproeverij
De Elzas staat wereldwijd bekend om zijn verfijnde witte wijnen, die vaak worden gekenmerkt door hun frisheid, elegantie en aromatische intensiteit. De regio heeft een uniek klimaat gezien het feit dat de Elzas behoorlijk noordelijk ligt. Het is er zonnig en droog, dankzij de beschutting van de Vogezen en de ligging in het noord-zuid-georiënteerde Rijndal. De meest aangeplante druivensoorten zijn Riesling, Gewürztraminer, Pinot Gris en Muscat – elk met een eigen karakter. Riesling is droog en mineraal, Gewürztraminer juist kruidig en bloemig, terwijl Pinot Gris vaak wat voller en ronder is.
Wat Elzaswijnen bijzonder maakt, is dat ze vrijwel altijd als cépagewijnen worden gebotteld – dat wil zeggen: van één druivensoort. Ook opvallend is de slanke, hoge flesvorm, de zogenaamde flûte d’Alsace. De wijnen passen uitstekend bij de lokale keuken, zoals zuurkoolgerechten, Munsterkaas of foie gras, maar zijn ook heerlijk als aperitief.
Je raadt het al: als je van wijn houdt is de Elzas een absolute aanrader en moet je zeker één of meer wijnproeverijen doen. In ieder stadje of dorpje vind je wel wijnhuizen.
Rijd of fiets (een deel van) de wijnroute
De vele wijnhuizen en wijngaarden worden met elkaar verbonden door de Route des vins d’Alsace. Als je van wijn en/of mooie landschappen houdt is deze prachtige tocht langs tal van middeleeuwse dorpjes, wijngaarden, wijnhuizen en glooiende heuvels een absolute aanrader. De route is in z’n totaliteit zo’n 170 kilometer lang en leidt je van Marlenheim even ten westen van Straatsburg naar Thann bij Mulhouse via pittoreske dorpen als Obernai, Barr, Bergheim en Ribeauvillé. Ook Riquewihr en Colmar liggen langs de wijnroute door de Elzas.
Je kunt de wijnroute rijden met een auto, maar dan moet je je natuurlijk wel inhouden qua wijnen proeven. Wil je je daar iets minder zorgen over hoeven maken? Dan kun je ook in etappes (een gedeelte van) de wijnroute gaan fietsen. Vanwege de ligging in de Rijnvallei valt het met de steile hellingen wel mee. Ideaal als je wat langer de tijd hebt!
Praktische tips voor je bezoek aan de Elzas
Hieronder vind je de belangrijkste praktische informatie voor je bezoek aan de Elzas.
Hoe kom je in de Elzas?
De Elzas is een perfecte bestemming voor een lang weekend of (mid)week weg. De regio ligt – afhankelijk van waar je binnen Nederland of Vlaanderen woont – op circa vijf tot acht uur rijden met de auto.
Met de auto rijd je vanuit Utrecht het makkelijkst over de A2 via Eindhoven en Maastricht de Belgische grens over en via de E25 en E42 langs Luik en Sankt-Vith naar Duitsland. Daar rijd je over Autobahn 60 en 1 richting Saarbrücken, waar je de Franse grens oversteekt bij Sarreguemines. Via de Franse N61 kom je zo op de A4 uit, waar je tol (péage) voor moet betalen. Al met al ben je naar Straatsburg circa 5:45 uur onderweg en naar Colmar circa 6,5 uur.
Met de trein kan je ook naar Straatsburg reizen. Je hebt dan drie mogelijkheden. De eerste optie is via Brussel en Parijs met de TGV. In Parijs moet je van station wisselen. Deze trip kost je zo’n 6,5 uur. Een andere optie is via Duitsland, met de ICE over Frankfurt Hbf waar je overstapt op een andere ICE naar Offenburg en daarna op de lokale trein naar Straatsburg. Dit duurt circa 6 uur. Reis je liever ’s nachts? Je kunt dan ook de Nightjet vanaf Amsterdam, Utrecht of Arnhem nemen naar Offenburg, waar je voor het laatste stukje de lokale trein pakt.
Hoe verplaats je je?
Om je van plaats naar plaats te verplaatsen is een auto eigenlijk de enige praktische optie. Parkeren is in de kleinere steden en de dorpen goedkoop of gratis, en parkeerplaatsen zijn er genoeg. In Straatsburg parkeer je goedkoop, gemakkelijk en snel je auto bij P+R Rotonde, waar je de tram naar de binnenstad kunt pakken. Voor een dag parkeren betaal je slechts €14,60- inclusief tramtickets voor maarliefst maximaal 7 personen. Een hele goede deal dus!
Lijkt dit deel van Frankrijk jou een interessante bestemming voor een korte of langere trip? Heb jij een wijnhuis gevonden dat echt op dit blog genoemd moet worden? Of is er iets niet meer helemaal actueel? Laat het weten door een reactie achter te laten onder deze post!
