Meestal schrijf ik over bestemmingen waar ik enthousiast van word of die me positief verrast hebben. Maar je komt natuurlijk af en toe ook op bestemmingen waar je misschien meer van had verwacht. Voor mij is Bratislava. de hoofdstad van Slowakije, daar een goed voorbeeld van. Het is echter niet zo dat Bratislava een vervelende, lelijke of sfeerloze stad is. In deze post geef ik je drie redenen waarom je de stad best over zou kunnen slaan. Maar ook drie redenen waarom dat misschien toch niet zo’n goed idee is!

Scroll snel naar...
Over Bratislava
Slowakije is voor veel Nederlanders en Belgen geen land waar we veel vanaf weten. Veel verder dan dat het ooit deel uitmaakte van Tsjechoslowakije komen de meesten niet. Qua bestemmingen weten zo af en toe sommige mensen nog het Tatragebergte te noemen, maar we kunnen Slowakije zeker geen populair vakantieland noemen. Slowakije is maar ietsje groter dan Nederland en is bovendien een jong land: voor 1993 heeft er – op een kleine vazalstaat van de nazi’s na – nooit een land Slowakije bestaan. De Slowaken waren lang een etnische groep binnen het Habsburgse Rijk en vormden daarna met de Tsjechen dus Tsjechoslowakije. De Slowaken hebben echter wel een eigen taal en zijn cultureel sterker beïnvloed door de Hongaren dan de Tsjechen, dus daarom besloten ze in 1993 na een vreedzame revolutie hun eigen weg te gaan.
En dan zit je als Slowaaks volk ineens met een eigen land. Geen land is compleet zonder hoofdstad, dus die moest eerst gevonden worden. Dat werd Bratislava, de grootste stad van het jonge land. De stad heeft zo’n 450.000 inwoners en ligt langs de Donau, helemaal in het zuidwesten van Slowakije. Zoals Slowakije een vrij onbekend land is, zo is Bratislava ook een vrij onbekende stad. Bratislava is overigens nog niet zo heel erg lang de naam van deze stad, want tot 1919 (de val van het Habsburgse Rijk) stond de stad bekend onder de naam Pressburg (of Poszony, in het Hongaars en Prešporok, in het Slowaaks). In het uitgestrekte rijk was Pressburg slechts een middelgrote stad, die echter wel belangrijk was in de geschiedenis. Toen de Turken namelijk het huidige Hongarije (en dus ook de hoofdstad Boedapest) bezet hadden, verplaatsten de Hongaarse koningen hun zetel naar de stad die nu Bratislava heet. Maar dan hebben we het wel over meer dan tweehonderd jaar geleden. Daarna werd Bratislava weer een onbeduidende provinciehoofdstad, die niet kon concurreren met vlakbij gelegen veel grotere steden Boedapest en Wenen.
Na WOII werd het historische karakter van Bratislava aangetast door grootschalige nieuwbouwprojecten in communistische stijl, wat het uiterlijk van de stad geen goed gedaan heeft en tot veel armoede heeft geleid. Pas toen de stad de hoofdstad werd van Slowakije, werd Bratislava langzaamaan opgeknapt. Zeker na toetreding tot de EU in 2004 kon Bratislava echt gaan profiteren van de nabijheid van Wenen, dat slechts 50 kilometer naar het westen ligt. Dat heeft Bratislava voor mij echter nog steeds niet tot een must-see gemaakt. Waarom?
3x waarom je Bratislava gerust kunt overslaan
Hoewel Bratislava dus behoorlijk opgeknapt wordt, is het wat mij betreft absoluut geen must-see als je door Centraal-Europa reist. Er valt best wat voor te zeggen om de stad over te slaan en je tijd elders in Slowakije of in de buurlanden door te brengen. Maar waarom precies?
#1: Er is weinig écht unieks te zien in Bratislava
Voor de regio waarin Bratislava ligt is de stad qua look en feel niet erg bijzonder. Qua architectuur biedt de stad dezelfde stijlen als nabijgelegen hoofdsteden als Wenen, Boedapest en Praag. Maar het historisch centrum is hier in vergelijking met die steden veel minder goed bewaard gebleven. Zo vind je op veel plekken lelijke communistische betonnen gebouwen in de historische straatjes die verder goed behouden zijn gebleven. Ja, er zijn weliswaar heel pittoreske straatjes en pleintjes in het centrum te vinden, maar dat geldt ook voor talloze grotere en kleinere steden in Oostenrijk, Tsjechië, Hongarije en bovendien in Slowakije zelf. Ook maakt de ligging aan de Donau de stad zeker mooier, maar het haalt het niet bij Boedapest of Praag. Hetzelfde kan worden gezegd over Bratislavsky Hrad, het kasteel en hét icoon van de stad. Mooi, maar zeker niet uniek.



#2: Bratislava heeft qua uitgaansleven niet bijzonder veel te bieden
Oké, hier spreek ik voor mezelf en ik baseer me op ervaringen van slechts twee avonden. Maar zelfs op zaterdagavond is het centrum van Bratislava redelijk snel uitgestorven. Er zijn zeker leuke kroegjes en barretjes in het centrum, maar we hebben met onze vriendengroep lang naar goede clubs gezocht en uiteindelijk zonder resultaat. Wat me ook tegenviel is dat het bier in Bratislava verre van goedkoop is. Het prijsniveau is hetzelfde als in Wenen (en aanmerkelijk duurder dan Praag of Boedapest), terwijl Slowakije over het algemeen veel goedkoper is dan Oostenrijk qua levensonderhoud.


#3: Er zijn in Slowakije heel veel plekken die mooier zijn dan Bratislava
Misschien wil je Bratislava bezoeken om zo iets van Slowakije te kunnen meepakken. Dat was ook voor mij één van de redenen om deze stad te bezoeken tijdens een interrailreis op weg van Wenen naar Boedapest. Op zich geen slecht idee, maar besef je wel dat Slowakije veel interessantere en mooiere plekken te bieden heeft. Vooral het eerder genoemde Tatragebergte in het noorden (tegen de Poolse grens aan) is indrukwekkend, met toppen tot boven de 2600 meter en mogelijkheden voor wintersport. Maar ook het nationaal park Slovenský raj schijnt heel erg mooi te zijn en is een perfecte bestemming om te hiken. Ook qua dorpen en steden heeft dit land – naar horen zeggen – veel te bieden. Zo staan de historische stadjes Banská Štiavnica (in het midden van Slowakije) en Bardejov (in het noorden) op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Datzelfde geldt voor het indrukwekkende kastel Spišský Hrad iets verder naar het zuiden. Ook Košice, de tweede stad van Slowakije schijnt een interessanter centrum te hebben dan Bratislava.



3x waarom je Bratislava wél zou moeten bezoeken
Als je bovenstaande leest, lijkt het net alsof ik Bratislava neerzet als een saaie, lelijke stad die helemaal niet de moeite waard is. Dat is alleen helemaal niet wat ik wil! Want als je weet wat je moet verwachten, is Bratislava zeker wél een leuke stad om wat tijd door te brengen. Daarom deel ik ook graag drie redenen waarom Bratislava zeker geen verspilling van je kostbare vakantiedagen is.
#1: Bratislava heeft een gezellig centrum
Ondanks het achterstallige onderhoud en de sloop van veel mooie gebouwen in de communistische tijd is het centrum van Bratislava zeker niet lelijk te noemen. Integendeel: er zijn heel veel gezellige pleintjes en pittoreske steegjes te vinden in Bratislava. Een aantal van de mooiste gebouwen zijn de oude stadspoort Michalská Brána, de Martinuskathedraal, de kerk Kostol povýšenia Svatého kríža en toch ook wel het op de heuvel gelegen kasteel Bratislavský Hrad. Vanaf hier heb je een mooi uitzicht over Bratislava en de Donau. Even buiten het oude centrum vind je dan nog het Grassalkovitsj-paleis, dat nu in gebruik is als presidentieel paleis. In het gebied daartussen vind je genoeg leuke barretjes en restaurantjes om alles even op je in te laten werken.





#2: Bratislava is de perfecte stad om wat meer van het Sovjet-verleden te weten te komen
Over het algemeen vinden maar weinig mensen de typische Oostblok-bouwstijl mooi: eentonige flats met veel beton zijn niet direct grote publiekstrekkers. Maar interessante geschiedenis is het wel, dit grootste gefaalde experiment van de mensheid ooit. Zeker in Bratislava: de stad heeft altijd direct tegen het IJzeren Gordijn aangelegen en gold daarom als voorbeeldstad voor de communisten: iedereen die binnenkwam moest overdonderd worden door het succesvolle communisme. Direct tegen de Oostenrijkse grens werd de wijk Petržalka, een openluchtmuseum van de communistische architectuur. In die grootheidswaanzin zijn ook een aantal bizarre bouwwerkeng gerealiseerd, zoals de Most SNP, een brug over de Donau waar in de pijlers een soort ufo-vormige constructie is gebouwd die nu als restaurant wordt gebruikt. Ook het gebouw van de Slowaakse Radio aan Mýtna 2826, in de vorm van een omgekeerde piramide, is op z’n minst bijzonder te noemen…



#3: Bratislava is een stad in ontwikkeling
Wat Bratislava ook leuk maakt, is dat je duidelijk kunt merken dat het een stad in ontwikkeling is. Ik was hier in 2011 voor het eerst (tijdens een Interrail-reis) en in 2014 weer (toen ik onderweg was van Krakau naar Wenen), en het verschil in hoe de stad eruitzag was enorm. Je merkt goed dat Bratislava goed gebruik weet te maken van de ligging vlakbij Wenen, de toetreding van Slowakije tot de EU en de invoering van de euro. Overal worden nieuwe hoge kantoorgebouwen geplaatst en bovendien heeft het oude centrum een facelift gekregen. Historische gebouwen worden gerenoveerd en nieuwe hippe bars openen hun deuren. Daarbij is ook veel aandacht voor kunst, want overal in het centrum vind je nu ludieke, grappige standbeelden en muurschilderingen.



Dus, is Bratislava de moeite waard? Ja, als je weet wat je kunt verwachten!
De conclusie van deze post is wat mij betreft helder: je moet niet al te hoge verwachtingen hebben van Bratislava, maar het is zeker een leuke stad om wat tijd in door te brengen. Als je verwacht een soort klein Praag of nieuw Boedapest te vinden, kom je bedrogen uit en gaat Bratislava je waarschijnlijk tegenvallen. Ik zie in Bratislava daarom niet zo snel een nieuwe topbestemming voor een citytrip.
Maar als tussenstop voor een dag tijdens een Interrail-reis of een reis door Slowakije is Bratislava heel leuk. Een andere goede optie is een dagtrip vanuit Wenen in Oostenrijk: met de trein of de bus ben je maar een uurtje onderweg en er is precies genoeg te doen om het in een dag allemaal te kunnen zien.

Ben jij ook eens in Bratislava geweest? Zo ja, wat vond jij van deze stad? En heb je extra tips voor de lezers van REISEIGENWIJS? Laat me dat vooral weten!